Νέο Ευρωπαϊκό Κληρονομικό Δίκαιο

Aπό τις 17 Αυγούστου 2015 εφαρμόζεται πλέον ο νέος Ευρωπαϊκός Κανονισμός για το Κληρονομικό Δίκαιο, ο οποίος αλλάζει βασικές διατάξεις στο Κληρονομικό Δίκαιο.

Σε διασυνοριακές κληρονομίες εφαρμόζεται πλέον το δίκαιο της χώρας της Ε.Ε., στην οποία ο κληρονομούμενος είχε τη συνήθη κατοικία του και όχι, όπως ίσχυε μέχρι σήμερα, το δίκαιο της ιθαγένειάς του.

Ο απλός κανόνας, σύμφωνα με τον οποίο λ.χ. κάθε Έλληνας κληρονομείται σύμφωνα με το Ελληνικό Δίκαιο και κάθε Γερμανός σύμφωνα με το Γερμανικό Δίκαιο, καταργείται.

Επίσης, εισάγεται ως νέος θεσμός το Ευρωπαϊκό Κληρονομητήριο, το οποίο θα διευκολύνει κατά πολύ τις διαδικασίες τακτοποίησης διασυνοριακών κληρονομιών.

ΕΠΙΣΗΜΑΝΣΕΙΣ

Από τις 17 Αυγούστου 2015 εφαρμόζεται πλέον σε διασυνοριακές κληρονομίες το νέο Ευρωπαϊκό Κληρονομικό Δίκαιο.

Αλλάζουν βασικές διατάξεις του Κληρονομικού Δικαίου.

Καθοριστικός παράγων για το εφαρμοστέο δίκαιο: O τελευταίος τόπος κατοικίας και όχι πλέον η ιθαγένεια.

Το νέο Ευρωπαϊκό Κληρονομικό Δίκαιο δύναται να ακυρώσει την υφιστάμενη διαθήκη.

Όποιος ζει σε άλλη Ευρωπαϊκή χώρα και επιθυμεί να κληρονομηθεί σύμφωνα με το Ελληνικό Δίκαιο, θα πρέπει ενδεχομένως να αναθεωρήσει τη διαθήκη του.

Σημαντικό:

Ο νέος Ευρωπαϊκός Κανονισμός για το κληρονομικό δίκαιο δεν εφαρμόζεται στη Δανία, στο Ηνωμένο Βασίλειο και την Ιρλανδία και στους υπηκόους αυτών. Ωστόσο, εφαρμόζεται στην Ελβετία και σε Ελβετούς που διαμένουν σε χώρα της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

Ποιον αφορά το νέο Ευρωπαϊκό Κληρονομικό Δίκαιο;  

Όποιος ζει στο εξωτερικό και επιθυμεί να διαθέσει την κληρονομιά του σύμφωνα με το Ελληνικό Δίκαιο, θα πρέπει να ελέγξει τώρα τη διαθήκη του. To νέο Ευρωπαϊκό Κληρονομικό Δίκαιο μπορεί να ακυρώνει την υφιστάμενη διαθήκη του. Επίσης, όποιος δεν έχει συντάξει διαθήκη, ζει στο εξωτερικό και επιθυμεί να εφαρμοσθεί το Ελληνικό Δίκαιο για τα θέματα της κληρονομιάς του, θα πρέπει να το προβλέψει. Σε αντίθετη περίπτωση, θα εφαρμόζεται το δίκαιο της τελευταίας μόνιμης κατοικίας του (λ.χ. το Γερμανικό) και όχι το δίκαιο της ιθαγένειάς του.

«Κανονισμός (ΕΚ) αριθμ. 650/2012 σχετικά με τη διεθνή δικαιοδοσία, το εφαρμοστέο δίκαιο, την αποδοχή και εκτέλεση δημόσιων εγγράφων στον τομέα της κληρονομικής διαδοχής και την καθιέρωση Ευρωπαϊκού Κληρονομητηρίου.»

«Ο διαρκώς αυξανόμενος αριθμός κληρονομιών με διεθνή διάσταση, αποτέλεσμα της διαρκούς μετακίνησης ανθρώπινου δυναμικού εντός της Ευρωπαϊκής Ένωσης, καταδεικνύει την αναγκαιότητα μίας ενιαίας ευρωπαϊκής ρύθμισης.

Το αλλοδαπό δίκαιο μπορεί να διαφέρει κατά πολύ από το Ελληνικό Κληρονομικό Δίκαιο.
Για την αποφυγή εκπλήξεων, είναι σημαντικό να ενημερωθείτε εγκαίρως.»

Παραδείγματα:
Ένας Γερμανός Manager μιας μεγάλης γερμανικής αλυσίδας οικοδομικού υλικού μετακομίζει με την οικογένειά του για 5 έτη στην Αθήνα, προκειμένου να ιδρύσει και διευθύνει υποκατάστημα.

Ένα ζευγάρι Γερμανών συνταξιούχων αγοράζει ένα σπίτι στην Πελοπόννησο κοντά στη θάλασσα για να ζήσει εκεί.

Ένας Έλληνας γιατρός χάνει λόγω της κρίσης στην Ελλάδα τη δουλειά του, αλλά βρίσκει λόγω των υψηλών προσόντων του μια νέα θέση σε ένα νοσοκομείο στη Δρέσδη και υπογράφει τριετή σύμβαση. Μία φορά το μήνα επισκέπτεται την οικογένειά του στη Θεσσαλονίκη. Σκέφτεται σοβαρά να μείνει στη Δρέσδη μέχρι τη συνταξιοδότησή του.

Στην Αυστρία αναζητούνται εκπαιδευτικοί. Μια Ελληνίδα με πολύχρονη εμπειρία και γνώση της γερμανικής γλώσσας δοκιμάζει την τύχη της εκεί και βρίσκει μια θέση εργασίας.

Ποιο δίκαιο εφαρμόζεται κάθε φορά;  

Είτε είναι εξειδικευμένο προσωπικό, συνταξιούχοι που ζουν στο εξωτερικό είτε υπάλληλοι που μετακινούνται λόγω εργασίας – όποιος ζει στο εξωτερικό και επιθυμεί να κληρονομηθεί σύμφωνα με το δίκαιο της ιθαγένειάς του, θα πρέπει να λάβει υπόψη  ότι ο νέος Ευρωπαϊκός Κανονισμός για το Κληρονομικό Δίκαιο επέφερε βασικές αλλαγές.

Για τα παραπάνω παραδείγματα αυτό σημαίνει:

Όσον αφορά στoν Γερμανό Manager με μόνιμη κατοικία στην Αθήνα ή στο ζευγάρι Γερμανών συνταξιούχων που ζει στην Πελοπόννησο, εφόσον επιθυμούν να μην εφαρμοστεί για τους κληρονόμους τους το Ελληνικό δίκαιο, θα πρέπει να δηλωθεί ρητά η επιλογή του Γερμανικού Δικαίου. Ομοίως, ο Έλληνας γιατρός που ζει μόνιμα στη Δρέσδη ή η Ελληνίδα νηπιαγωγός που ζει στην Αυστρία, των οποίων οι συγγενείς ζουν στην Ελλάδα, πρέπει, εφόσον επιθυμούν την εφαρμογή του Ελληνικού δικαίου, να το προβλέψουν ρητά.

ΠΛΕΟΝΕΚΤΗΜΑΤΑ

Μεγαλύτερη ασφάλεια δικαίου και διευκόλυνση σε διεθνείς κληρονομίες

Με το νέο Κανονισμό εισάγονται για πρώτη φορά σε Ευρωπαϊκό επίπεδο ενιαίες διατάξεις, σύμφωνα με τις οποίες θα προβλέπεται ποιο κληρονομικό δίκαιο θα εφαρμόζεται σε διεθνείς κληρονομίες και πως θα αποδεικνύουν οι κληρονόμοι τα δικαιώματά τους.
Μέχρι σήμερα υπήρχε, σε πολλές διασυνοριακές κληρονομιές, διαφωνία για το ποιο εθνικό δίκαιο θα εφαρμόζεται.

Σημαντικότερες διατάξεις του Νέου Ευρωπαϊκού Κανονισμού

Πεδίο εφαρμογής: Το πεδίο εφαρμογής του Κανονισμού καλύπτει όλα τα θέματα αστικού δικαίου που άπτονται μιας κληρονομικής διαδοχής, δηλαδή όλες τις περιπτώσεις μεταβίβασης κυριότητας, περιουσιακών στοιχείων, δικαιωμάτων και υποχρεώσεων, είτε μέσω ηθελημένης πράξης μεταβίβασης, δυνάμει διατάξεως τελευταίας βουλήσεως (λ.χ. διαθήκης), είτε μέσω μεταβίβασης με εξ αδιαθέτου διαδοχή.

Ωστόσο: Ο Κανονισμός δεν εφαρμόζεται σε φορολογικά ζητήματα ή σε διοικητικές υποθέσεις που διέπονται από το δημόσιο δίκαιο. 

Σε κάθε περίπτωση, όπως και στο παρελθόν, ισχύει η Σύμβαση Αποφυγής Διπλής Φορολογίας.
Επιλογή του εφαρμοστέου δικαίου: Ο κληρονομούμενος δύναται να επιλέξει ως δίκαιο που θα διέπει το σύνολο της κληρονομικής διαδοχής του το δίκαιο του κράτους του οποίου έχει την ιθαγένεια κατά το χρόνο πραγματοποίησης της επιλογής του. Εφόσον ο κληρονομούμενος επιθυμεί την εφαρμογή του δικαίου της ιθαγένειάς του και όχι αυτό της κατοικίας του, θα πρέπει να το δηλώσει ρητώς με δήλωση υπό μορφή διάταξης τελευταίας βουλήσεως.

Ποιο δικαστήριο έχει αρμοδιότητα;

Τα δικαστήρια του κράτους μέλους στο οποίο ο κληρονομούμενος είχε τη συνήθη διαμονή του, έχουν διεθνή δικαιοδοσία να εκδικάσουν την υπόθεση κληρονομικής διαδοχής στο σύνολό της.

Συμφωνία επιλογής δικαστηρίου: Σε περίπτωση που το δίκαιο που επελέγη από τον κληρονομούμενο ως το δίκαιο που θα διέπει την κληρονομική του διαδοχή είναι το δίκαιο κράτους μέλους, τα ενδιαφερόμενα μέρη (λ.χ. οι κληρονόμοι του) μπορούν να συμφωνήσουν ότι ένα δικαστήριο ή τα δικαστήρια του εν λόγω κράτους μέλους έχουν αποκλειστική διεθνή δικαιοδοσία να εκδικάσουν οποιοδήποτε θέμα κληρονομικής διαδοχής.

Πλεονέκτημα: Αποτελεσματικότητα της Δικαιοσύνης. Το αρμόδιο δικαστήριο και το εφαρμοστέο δίκαιο μπορούν έτσι να συμπίπτουν. Στο παρελθόν, η επίλυση διεθνών κληρονομιών οδηγούσε πολύ συχνά σε μακροχρόνιες διαδικασίες, λόγω του γεγονότος ότι το δικαστήριο έπρεπε να εφαρμόσει ένα άλλο και ξένο προς εκείνο δίκαιο. Αυτό σήμαινε ότι έπρεπε να ληφθούν οι απαραίτητες νομικές γνωμοδοτήσεις, το οποίο αποδεικνυόταν χρονοβόρο και δαπανηρό.

Εκτελεστότητα: Οι αποφάσεις που εκδίδονται σε κράτος μέλος και οι οποίες είναι εκτελεστές στο εν λόγω κράτος, καθίστανται εκτελεστές σε όλα τα κράτη μέλη.

Απλούστευση διαδικασιών μέσω καθιέρωσης νέου Ευρωπαϊκού Κληρονομητηρίου:

Με τον νέο κανονισμό εισάγεται το Ευρωπαϊκό Κληρονομητήριο, το οποίο εκδίδεται προς χρήση και σε οποιοδήποτε άλλο κράτος μέλος. Το κληρονομητήριο είναι ένα τυποποιημένο έντυπο, με το οποίο θα δύνανται κληρονόμοι, κληροδόχοι, εκτελεστές διαθήκης ή δημόσιοι λειτουργοί να αποδείξουν τη νομική τους ιδιότητα και τα δικαιώματά τους.

Πλεονέκτημα: Μέσω της χρήσης του τυποποιημένου αυτού εντύπου θα μπορούν να τακτοποιηθούν οι κληρονομιές γρήγορα και αποτελεσματικά. Ο κληρονόμος μιας κληρονομιάς που διασκορπίζεται σε διαφορετικές χώρες, ενώ ήταν αναγκασμένος να ταξιδεύει σε διάφορε χώρες, εξοικονομεί έξοδα, χρόνο και κόπο.